از بین رفتن بویایی در کرونا و بهترین روش های درمانی برای بازگشت آن

یکی از نشانه های کرونا از بین رفتن حس بویایی است. 

“حس بویایی من چه زمانی برمیگردد؟” و یا “چرا حس بویایی من کامل برنگشته است؟”. اینها سوالاتی است که مبتلایان به کرونا در مورد حس بویایی با آن مواجه هستند.

پیشگیری، مراقبت صحیح از بیمار حداقل تا زمانی که واکسن کرونا یا داروی موثر برای درمان کرونا معرفی شود بسیار حائز اهمیت است. برای انجام بهترین مراقبت شناخت نسبت به این بیماری در اولویت قرار دارد.

از دست دادن حس بویایی در بیماری کووید 19 و تاخیر در بازگشت آن در برخی از بیماران یکی از مهمترین مشکلات آزار دهنده در این بیماری است.

اختلال بویایی در کرونا یکی از علائم شایع ابتلا به ویروس کرونا است. تب، خستگی، سرفه و تنگی نفس از دیگر علائم و نشانه های بیماری کووید 19 است.

کاهش شدت بویایی غالبا یکی از عوارض بیماری های ویروسی مانند سرماخوردگی و آنفولانزا است.  در این بیماری ها دستگاه تنفسی فوقانی مانند بینی نیز تحت تاثیر قرار می گیرد.

برخلاف این بیماری ها، در بیماری کووید 19 ناشی از ویروس کرونا علائمی مانند انسداد بینی و ترشحات شدید وجود ندارد، بنابراین شاید بتوان گفت بین عفونت Covid-19 و آسیب به سیستم حسی-عصبی  بویایی رابطه ی مستقیمی وجود داشته باشد.

مدت زمان بازگشت حس بویایی در بیماری کرونا در افراد مختلف متفاوت است. در برخی افراد این زمان بیش از 1 ماه و گاهی حتی 4 ماه به طول می انجامد. در سایر افراد بازگشت حس بویایی به طور کامل نیست و فرد رهایی یافته از کرونا تا مدت ها قادر نیست بوها را با کیفیت واقعی آن تشخیص دهد. بنابراین نیاز است تا راه هایی برای بازایابی کامل بویایی معرفی گردد.

در این مقاله ابتدا به مکانیسم از بین رفتن حس بویایی در کرونا اشاره می کنیم و سپس بهترین راهکار عملی برای درمان این نوع اختلال بویایی را توضیح می دهیم. 

از دست رفتن حس بویایی در کرونا

دلیل از دست رفتن حس بویایی در ابتلا به ویروس کرونا به آسیب های مختلفی نسبت داده می شود. التهاب بینی و مخاط، آسیب حسی و انسداد جریان هوا که رایحه ها را به اعصاب بویایی می رساند از جمله ی این عوامل است.

اما برخلاف اختلال بویایی که در سایر بیماری های ویروسی مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا ایجاد می شود، هیچ التهاب مخاطی یا التهاب بینی در دستگاه تنفسی فوقانی در عفونت ناشی از ویروس کرونا دیده نمی شود. نکته اینجاست که اختلال بویایی حتی در موارد بسیار خفیف بیماری کووید 19 نیز دیده می شود.

برای مطالعه ی مکانیسم مولکولی کلیک کنید. 

موثرترین روش های درمان بویایی در کورنا

درمان دارویی برای بازگشت حس بویایی:

درمان های دارویی متفاوتی برای اختلال بویایی در بیماری های ویروسی مطرح شده است. از جمله می توان:  کوتیکواستروئیدهای خوراکی، کورتیکواستروئیدهای موضعی، زینک سولفات، آلفا لیپوئیک اسید، تئوفیلین، کاروورین، ویتامین A، جینکو بایلوبا و ماینوکسیلین را نام برد.

گزارشات و مطالعات نشان می دهند که در بیماری کرونا این داروها تاثیرات درمانی چشمگیری نداشته اند. استفاده از این داروها در بیماری کرونا به هیچ عنوان توصیه نمی شود.

موارد درمان شده با داروهای ذکر شده مربوط به بیماری های غیر ویروسی است.

روش سنتی درمان حس بویایی در کرونا:

در فقدان روش های درمانی مشخص برای برگشت حس بویایی در بیماری کووید 19 و سایر بیماری های ویروسی، تمرین بویایی یکی از موثرترین روش های شناخته شده است. 

در بیماری هایی مانند سکته، حادثه هایی مانند تصادف، و یا آسیب های ناشی از ویروس ها که در آن اعصاب بویایی دچار آسیب شده اند، مسیرهای عصبی باقی مانده با آموزش مجدد قادرند تقویت شوند و نقص ایجاد شده را جبران کنند.

متخصصان گوش و حلق و بینی بیش از هر زمینه دیگری با تمرین دادن سیستم عصبی آشنا هستند. آنها درارتباط با بیماری ها و اختلالات گوش داخلی از همین روش برای آموزش شنوایی بعد از کاشت حلزونی گوش استفاده می کنند.

تمرین و یادگیری بویایی نیز از نظر عملکرد شبیه بهتمرین و یادگیری شنوایی است؛ آموزش مغز برای تفسیر درست از سیگنال های بویایی که از رایحه هایی که بویی خاص منتشر میکنند توسط عصب های بویایی، پیاز بویایی و کورتکس بویایی دریافت می شوند.

در روش سنتی آموزش بویایی، آموزش دو بار در طول روز با 4 رایحه ی که بر اساس خواص و رده ی شیمیایی آنها انتخاب شده است انجام می شود:

بیمار 4 رایحه از جنس اسانس روغنی انتخاب می کند. هر بار هر رایحه را به مدت 15 ثانیه بو می کند و بر روی حس رایحه ی  تمرکز می کند. بعد از یک استراحت کوتاه 10 ثانیه ای، رایحه ی بعدی را بو می کند و این روند برای تمام رایحه ها تکرار می شود.

نکته: در این روش که برای اختلالات شدید بویایی نیز استفاده شده است و اثربخش بوده است، مدت زمان درمان معمولا 6 ماه است. برای مطالعه منابع علمی  کلیک کنید.

مطالعات زیادی بر روی این روش بازگرداندن حس بویایی انجام شده است و تاثیر چشمگیر آن در روند درمان برای بیماری های ویروسی، بیماری های ناشی سانحه و از دست رفتن بویایی ناشی از افزایش سن باعث شده است  که به عنوان یکی از روش های موثر در بازگرداندن حس بویایی در بیماری کویید 19 نیز مورد مطرح شده و مورد استفاده قرار بگیرد. برای مطالعه منابع علمی کلیک کنید.

برخی متخصصین در مواردی که بازگشت حس بویایی در مدت زمان زیادتری اتفاق می افتد جایگزینی 4 رایحه ی جدید را بعد از 3 یا 4 ماه پیشنهاد می کنند که باعث تاثیر بیشتر این روش می شود.

تکنیک تمرین بویایی:

• برای فیزیوتراپی بویایی 4 رایحه به ترتیب ذکر شده انتخاب کنید: پرتقال، آویشن، نعنا فلفلی، اسطوخدوس.
• در طول روز 2 بار رایحه درمانی انجام دهید.
• هر بار هر کدام از رایحه های ذکر شده را برای مدت 15 ثانیه بو کنید. بعد 10 ثانیه استراحت کنید.
• برای هر 4 رایحه این عمل را تکرار کنید.
• بعد از 3 مه 4 ترکیب جدید از رایحه ها را انتخاب کنید : رزماری، لیمو، رز، اسطوخودوس

نکته: اگر رایحه خاصی است که مایل به یادگیری سریعتر آن هستید می توانید به لیست رایحه های درمانی اضافه کنید.

مکانیسم مولکولی آسیب بویایی در کرونا

برای فهم دلیل از دست رفتن حس بویایی در بیماری کووید 19 تحقیاتی انجام گرفته است. تحقیقاتی که بر روی ویروس کرونا انجام شده است نقش رسپتورهای ACE2 را در ورود ویروس کرونا (SARS-CoV-2) و ایجاد عفونت موثر می دانند. اپتیلویم یا بافت پوششی بویایی علاوه بر گیرنده های عصبی بویایی حاوی سلول های حامی بویایی (sustentacular cells)، سلول های میکروویلار (microvillar cells) و سلول های بنیادی نیز هست. سلول های حامی بویایی و نه گیرنده های عصبی آن، گیرنده های ACE2 را بیان می کنند.

سلول های حامی بویایی نقش مهمی در محافظت از اعصاب گیرنده ی بویایی دارند و یک سپر متابولیکی حمایتی برای آنها ایجاد می کنند و علاوه بر این نقشی حیاتی در مسیر انتقال حس بویایی دارند.

تحقیقات این احتمال را تقویت می کند که از بین رفتن حس بویایی در کرونا ناشی از آسیب به اعصاب گیرنده ی بویایی نیست؛ به این دلیل که این اعصاب فاقد گیرنده ی ACE2 هستند. در واقع سلول های داربستی یا محافظ بویایی تحت تاثیر ویروس قرار می گیرند و بر روی درک حس بویایی تاثیر می گذارند.